Đau thần kinh tọa: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Đau thần kinh tọa là gì?

Đau thần kinh tọa là tình trạng đau xuất phát từ sự tổn thương hoặc kích ứng tại dây thần kinh tọa – dây thần kinh lớn nhất trong cơ thể, có kích thước gần bằng ngón tay. Dây thần kinh này bắt đầu từ vùng thắt lưng, đi qua hông, mông và kéo dài đến tận bàn chân.

Cụ thể, dây thần kinh tọa được hình thành từ 5 rễ thần kinh: 2 rễ xuất phát từ cột sống thắt lưng và 3 rễ còn lại đến từ xương cùng (phần cuối của cột sống). Các rễ này hợp lại tạo thành hai dây thần kinh hông trái và phải, chạy dọc mỗi bên cơ thể, qua mông, xuống chân và chia nhánh tại khu vực dưới đầu gối để tiếp tục đi đến bàn chân và các ngón.

Trong y học, thuật ngữ "đau thần kinh tọa" dùng để chỉ cơn đau bắt đầu từ vùng thắt lưng và lan xuống mông, đùi, bắp chân hoặc cả bàn chân.

Đau thần kinh tọa là tình trạng đau xuất phát từ sự tổn thương hoặc kích ứng tại dây thần kinh tọa

Triệu chứng đau thần kinh tọa

Các biểu hiện của đau thần kinh tọa có thể thay đổi tùy vào nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, một số dấu hiệu thường gặp có thể kể đến như:

• Cơn đau nhói xuất hiện ở vùng thắt lưng.

• Đau tăng nặng ở chân khi ngồi lâu.

• Cảm giác đau lan xuống vùng hông.

• Cảm giác nóng rát hoặc tê rần dọc theo chân.

• Yếu cơ, tê bì hoặc gặp khó khăn khi di chuyển chân hay bàn chân.

• Cơn đau khiến việc đứng lên trở nên khó khăn.

• Đau nặng hơn khi ngồi lâu, đứng lâu, vặn mình hoặc khi có chuyển động đột ngột như ho, hắt hơi.

• Cơn đau có thể ảnh hưởng một bên hoặc cả hai bên chân.

Cơn đau nhói xuất hiện ở vùng thắt lưng

Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa

Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa rất đa dạng, bao gồm nhiều vấn đề về xương khớp và cột sống như sau:

• Thoát vị đĩa đệm: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Khi phần nhân nhầy bên trong đĩa đệm thoát ra ngoài qua lớp bao xơ yếu, có thể chèn ép vào rễ thần kinh tọa và gây đau. Tình trạng này xảy ra khi áp lực từ các đốt sống khiến đĩa đệm bị lệch khỏi vị trí bình thường. Theo các nghiên cứu, hầu như ai cũng từng trải qua hiện tượng trượt đĩa đệm ít nhất một lần trong đời, dù có thể không nhận ra.

• Thoái hóa đĩa đệm: Là quá trình lão hóa tự nhiên của đĩa đệm giữa các đốt sống khiến chiều cao của đĩa đệm giảm đi theo thời gian. Khi các đĩa đệm bị mòn, không gian giữa các đốt sống hẹp lại dẫn đến chèn ép các dây thần kinh và gây đau thần kinh tọa.

• Trượt đốt sống: Khi một đốt sống trượt khỏi vị trí bình thường và không còn thẳng hàng với các đốt sống khác có thể gây thu hẹp lỗ liên hợp, nơi dây thần kinh đi qua và từ đó tạo áp lực lên dây thần kinh tọa.

• Thoái hóa khớp: Gai xương có thể hình thành ở vùng cột sống do thoái hóa gây chèn ép lên rễ thần kinh ở lưng dưới.

• Chấn thương vùng thắt lưng: Các chấn thương gây ảnh hưởng trực tiếp đến dây thần kinh tọa cũng là nguyên nhân thường gặp khiến tình trạng đau bùng phát.

• Khối u vùng cột sống thắt lưng: Các khối u này dù lành tính hay ác tính, nếu phát triển trong ống sống cũng có thể gây áp lực lên dây thần kinh tọa.

• Hội chứng cơ hình lê (Piriformis syndrome): Khi cơ hình lê – một cơ nhỏ nằm sâu trong vùng mông bị co thắt hoặc căng cứng, có thể đè lên dây thần kinh tọa và gây đau lan từ mông xuống chân.

• Hội chứng chùm đuôi ngựa: Đây là tình trạng hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, xảy ra khi nhóm dây thần kinh ở cuối tủy sống bị chèn ép mạnh. Bệnh nhân có thể cảm thấy đau lan xuống hai chân, tê vùng tầng sinh môn và mất khả năng kiểm soát ruột hoặc bàng quang, cần cấp cứu ngay lập tức.

Thoát vị đĩa đệm là một trong những nguyên nhân gây đau thần kinh tọa

Yếu tố nguy cơ gây đau thần kinh tọa

Dưới đây là các yếu tố làm tăng nguy cơ đau thần kinh tọa:

• Chấn thương: Những va đập hoặc tai nạn gây tổn thương vùng lưng dưới hoặc cột sống có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến dây thần kinh tọa.

• Quá trình lão hóa: Khi tuổi tác tăng cao, các cấu trúc như xương, đĩa đệm và dây chằng trong cột sống có xu hướng thoái hóa. Những thay đổi này dễ dẫn đến hiện tượng chèn ép hoặc tổn thương dây thần kinh.

• Thừa cân, béo phì: Cột sống giống như một trục nâng, nếu cơ thể càng nặng thì áp lực lên vùng lưng dưới càng lớn. Điều này khiến nhóm cơ quanh cột sống phải hoạt động nhiều hơn, dễ dẫn đến mỏi cơ, đau dây thần kinh tọa hoặc các vấn đề liên quan.

• Làm việc nặng nhọc: Những người thường xuyên phải nâng vác vật nặng có nguy cơ cao gặp vấn đề ở cột sống thắt lưng, từ đó làm phát sinh các cơn đau thần kinh tọa.

• Tập luyện sai cách: Việc thực hiện các động tác thể thao không đúng kỹ thuật, đặc biệt là khi tập tạ có thể gây tổn thương dây thần kinh tọa do áp lực không đúng dồn lên cột sống.

• Bệnh tiểu đường: Tiểu đường có thể làm suy yếu và tổn thương hệ thần kinh ngoại biên, bao gồm cả dây thần kinh tọa.

• Viêm xương khớp: Những tổn thương do viêm khớp tại cột sống có thể lan rộng đến các dây thần kinh, làm tăng nguy cơ đau thần kinh tọa.

• Lối sống ít vận động: Việc ngồi quá lâu hoặc thiếu vận động làm giảm độ dẻo dai và sức mạnh của cơ vùng lưng, dẫn đến tình trạng dễ bị đau do dây thần kinh tọa bị ảnh hưởng.

• Hút thuốc lá: Nicotin trong thuốc lá có thể gây tổn thương các mô trong cột sống, làm yếu cấu trúc xương và thúc đẩy quá trình thoái hóa đĩa đệm nhanh hơn bình thường.

Lối sống ít vận động là một trong những nguyên nhân gây đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa có nguy hiểm không?

Dù cơn đau do đau thần kinh tọa đôi khi có thể dữ dội nhưng phần lớn các trường hợp có thể cải thiện mà không cần phẫu thuật, chỉ với các phương pháp điều trị bảo tồn trong vài tuần. 

Tuy nhiên, nếu người bệnh gặp phải tình trạng yếu cơ nghiêm trọng ở chân hoặc rối loạn chức năng ruột và bàng quang, can thiệp phẫu thuật có thể là lựa chọn cần thiết để giảm triệu chứng và ngăn biến chứng.

Đau thần kinh tọa tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng nếu kéo dài có thể dẫn đến yếu liệt chi và làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng cuộc sống. Vì vậy, việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách là vô cùng quan trọng.

Đau thần kinh tọa tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng nếu kéo dài có thể dẫn đến yếu liệt chi

Biện pháp chẩn đoán đau thần kinh tọa

Khi thăm khám tình trạng đau thần kinh tọa, bác sĩ thường bắt đầu bằng việc khai thác tiền sử bệnh lý và đặt các câu hỏi liên quan đến triệu chứng mà người bệnh đang gặp phải. Tiếp theo, bệnh nhân có thể được yêu cầu thực hiện một số bài kiểm tra chức năng như:

• Đi bằng đầu ngón chân và gót chân nhằm đánh giá sức mạnh cơ vùng cẳng chân.

• Thử nâng chân để xác định vị trí bắt đầu xuất hiện cơn đau, từ đó giúp nhận diện dây thần kinh bị chèn ép hoặc các rối loạn liên quan đến đĩa đệm.

• Thực hiện các động tác kéo giãn nhằm kiểm tra khả năng linh hoạt và sức mạnh cơ bắp.

Ngoài các bài kiểm tra lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm hình ảnh hỗ trợ chẩn đoán, bao gồm:

• X-quang cột sống: Dùng để phát hiện các bất thường như gãy đốt sống, gai xương, tổn thương đĩa đệm, viêm nhiễm hoặc khối u.

• Chụp MRI hoặc CT: Giúp quan sát chi tiết cấu trúc xương và mô mềm vùng thắt lưng. Đặc biệt, chụp MRI cho phép xác định chính xác tình trạng thoát vị đĩa đệm chèn ép dây thần kinh hoặc các vấn đề viêm khớp liên quan.

• Điện cơ (EMG): Xét nghiệm này được sử dụng để kiểm tra tốc độ dẫn truyền tín hiệu điện qua dây thần kinh tọa và đánh giá phản ứng của cơ.

• Chụp tủy đồ: Giúp xác minh xem các vấn đề bắt nguồn từ đốt sống hay đĩa đệm có phải là nguyên nhân gây đau thần kinh tọa hay không.

Khi thăm khám tình trạng đau thần kinh tọa, bác sĩ thường bắt đầu bằng việc khai thác tiền sử bệnh lý

Đau thần kinh tọa có chữa được không?

Các phương pháp điều trị đau thần kinh tọa phổ biến hiện nay gồm có:

Sử dụng thuốc

Để làm dịu các cơn đau do tình trạng đau thần kinh tọa gây ra, nhiều người thường lựa chọn sử dụng thuốc giảm viêm. Một số loại phổ biến có thể kể đến như aspirin, ibuprofen hoặc naproxen.

Thay vì lạm dụng thuốc tây vốn có thể gây ảnh hưởng đến gan, thận hoặc dạ dày khi sử dụng lâu dài. Ngày càng nhiều người bệnh đau thần kinh tọa đang chuyển sang lựa chọn an toàn hơn là thuốc thảo dược Đông y.

Nổi bật trong số đó là thuốc rắn số 7, một sản phẩm được nhiều người Việt tin dùng. Công thức đặc biệt của thuốc là sự kết hợp giữa máu rắn cùng với các loại thảo dược thiên nhiên có công dụng giảm viêm, cải thiện tuần hoàn và làm dịu dây thần kinh.

Không chỉ giúp giảm nhanh cơn đau do chèn ép dây thần kinh tọa, thuốc rắn số 7 còn hỗ trợ làm dịu các triệu chứng liên quan như đau thắt lưng, tê bì chân tay, mỏi cột sống,…mà không gây tác dụng phụ nguy hiểm như thuốc hóa dược thông thường.

Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp lành tính, hiệu quả và phù hợp với cơ địa Á Đông, thì thuốc rắn Thái Lan chính là lựa chọn đáng cân nhắc!

Điều trị đau thần kinh tọa với thuốc rắn số 7

Phẫu thuật

Khi các phương pháp điều trị đau thần kinh tọa thông thường không mang lại hiệu quả, hoặc người bệnh xuất hiện biến chứng nghiêm trọng như yếu cơ rõ rệt, mất kiểm soát đại tiểu tiện, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định phẫu thuật. Mục tiêu của phẫu thuật là giải phóng áp lực lên dây thần kinh tọa bằng cách loại bỏ các nguyên nhân gây chèn ép như gai xương, phần đĩa đệm bị lệch ra ngoài hoặc khối u.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu giúp điều chỉnh tư thế cột sống, củng cố nhóm cơ hỗ trợ vùng lưng và tăng độ dẻo dai cho hệ cơ. Nhờ đó, người bệnh có thể cải thiện khả năng vận động, phục hồi chức năng cơ – xương – khớp và giảm nguy cơ tái phát sau điều trị.

Cách phòng ngừa đau thần kinh tọa

Một số nguyên nhân gây ra tình trạng đau dây thần kinh tọa như thoái hóa đĩa đệm, tai nạn hoặc mang thai là những yếu tố khó có thể phòng tránh hoàn toàn. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể chủ động giảm thiểu nguy cơ bằng cách áp dụng các biện pháp bảo vệ cột sống hiệu quả như sau:

• Giữ đúng tư thế sinh hoạt: Duy trì tư thế chuẩn khi ngồi, đứng, nằm ngủ hoặc khi bê vác vật nặng sẽ giúp giảm áp lực lên vùng thắt lưng.

• Tránh hút thuốc lá: Chất nicotin có thể làm giảm lưu lượng máu đến xương, từ đó gây yếu cấu trúc xương và tăng áp lực lên cột sống cũng như đĩa đệm.

• Kiểm soát cân nặng: Thừa cân và chế độ ăn kém lành mạnh có thể làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể và khiến đau nhức nặng hơn. Việc duy trì trọng lượng hợp lý giúp giảm tải áp lực lên cột sống.

• Tăng cường vận động: Luyện tập đều đặn giúp tăng độ dẻo dai cho xương khớp và cơ lưng, đồng thời cải thiện sức mạnh cơ bụng – cơ hỗ trợ cột sống.

• Tập luyện phù hợp: Ưu tiên những bộ môn ít gây ảnh hưởng đến lưng như bơi lội, đi bộ, yoga hay thái cực quyền.

• Phòng tránh chấn thương: Sử dụng giày vừa vặn, giữ gìn cầu thang và lối đi luôn khô ráo, gọn gàng để giảm nguy cơ té ngã dẫn đến tổn thương vùng lưng.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên cân nhắc bổ sung các loại thực phẩm có lợi cho hệ thần kinh và cột sống nhằm hỗ trợ giảm đau và cải thiện triệu chứng hiệu quả hơn.

►Xem thêm bài viết: Bị đau thần kinh tọa kiêng gì và nên có chế độ tập luyện thế nào?

Ưu tiên những bộ môn ít gây ảnh hưởng đến lưng yoga

Trên đây là những thông tin quan trọng liên quan đến bệnh đau thần kinh tọa mà Hàng Thái Chính Hãng muốn gửi đến bạn. Dù căn bệnh này khá phổ biến nhưng không vì thế mà chúng ta nên xem nhẹ. Khi có các biểu hiện nghi ngờ đau thần kinh tọa, người bệnh cần chủ động thăm khám và điều trị sớm để cải thiện khả năng hồi phục và tránh ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.